Υπερλιπιδαιμία ονομάζεται η παθολογική κατάσταση στην οποία κυκλοφορούν στο αίμα αυξημένες ποσότητες λιπιδίων (χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων). Αυτό μπορεί να συμβαίνει εξ'αιτίας κληρονομικών παραγόντων, κακής δίαιτας, παχυσαρκίας ή άλλων νοσημάτων (π.χ. ορμονικές παθήσεις).
Η υπερλιπιδαιμία δεν προκαλεί συμπτώματα. Όμως η διαρκώς αυξημένη κυκλοφορία χοληστερίνης στο αίμα επιταχύνει την γήρανση και καταστροφή των αιμοφόρων αγγείων του σώματος, διαδικασία που είναι γνωστή ως αθηροσκλήρωση.
Η αθηροσκλήρωση έχει ως αποτέλεσμα την στένωση έως και την ολική απόφραξη των αγγείων και οδηγεί με τη σειρά της σε στεφανιαία νόσο στην καρδιά, σε ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και σε χρόνια νεφρική νόσο, μειώνοντας τελικά το προσδόκιμο ζωής.
Η χοληστερίνη κυκλοφορεί στο αίμα μας σε διάφορες μορφές αλλά οι δύο κυριότερες είναι οι εξής:
- Η LDL-χοληστερίνη (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) ονομάζεται συχνά και «κακή χοληστερίνη», διότι επικάθεται στα τοιχώματα των αγγείων, δημιουργώντας τις λεγόμενες αθηρωματικές πλάκες, οι οποίες εμποδίζουν τη ροή του αίματος στην καρδιά, τον εγκέφαλο και τα άλλα όργανα του σώματος. Όσο ψηλότερα είναι τα επίπεδα της LDL-χοληστερίνης τόσο μεγαλύτερες είναι οι αγγειακές επιβαρύνσεις.
- Η HDL-χοληστερίνη (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) ονομάζεται και "καλή χοληστερίνη" μπορεί να απομακρύνει τη χοληστερίνη από τις αρτηρίες. Όσο ψηλότερα είναι τα επίπεδά της HDL-χοληστερίνης στο αίμα, τόσο πιο ευνοημένο είναι το άτομο.
Στην περίπτωση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων δεν μιλάμε για "φυσιολογικές" και "μη φυσιολογικές" τιμές αλλά για "επιθυμητές" τιμές, λαμβάνοντας πάντα υπ' όψιν άλλα προβλήματα υγείας και τους παράγοντες κινδύνου.
Ο καθορισμός των ¨επιθυμητών" τιμών των λιπιδίων στο αίμα γίνεται με βάση αποτελέσματα μακροχρονίων ιατρικών μελετών,
είναι δυναμικός και αναπροσαρμόζεται διαρκώς όσο προκύπτουν νέα ερευνητικά δεδομένα. Έτσι, ένα υγιές άτομο έχει εντελώς διαφορετικό στόχο
στις τιμές χοληστερίνης του σε σχέση με ένα άλλο άτομο, ίδιας ηλικίας, που όμως είναι καπνιστής, πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη και έχει πάθει έμφραγμα μυοκαρδίου στο παρελθόν.
Οι προτεινόμενες ανώτερες τιμές της LDL-χοληστερίνης είναι 115 mg/dL για άτομα χωρίς επιβαρυντικές συνυπάρχουσες παθήσεις, αλλά φτάνουν έως τα 70 mg/dL για άτομα με άλλα σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα.
Σχετικά με τα προτεινόμενα επίπεδα της HDL-χοληστερίνης, οι συνιστώμενες τιμές για τους άνδρες είναι μεγαλύτερες του 40 mg/dL, ενώ για τις γυναίκες μεγαλύτερες του 50 mg/dL.
Το πιο σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της Υπερλιπιδαιμίας είναι η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και διατροφής.
Λέγοντας υγιεινό τρόπο ζωής και διατροφής ουσιαστικά εννοούμε αυτό που κανονικά θα έπρεπε να ακολουθεί κάθε άνθρωπος μιας και περιλαμβάνει:
- Υγιεινή διατροφή: Ισορροπημένη πρόσληψη από όλες τις κατηγορίες τροφίμων, με έμφαση στα λαχανικά, προσεκτική λήψη υδατανθράκων και
με μέτρο κατανάλωση κρεάτος και λιπαρών - παχυντικών τροφών.
- Σωματική άσκηση: Πέρα από τις ευεργετικές ιδιότητες της σωματικής δραστηριότητας στην καρδιά και τα αγγεία,
η τακτική άσκηση βοηθά επιπλέον στην αύξηση της "καλής" HDL-χοληστερίνης στο αίμα.
- Διατήρηση κανονικού σωματικού βάρους: Το λίπος δυσκολεύει την χρήση του σακχάρου από τα κύτταρα, παρεμποδίζοντας την δράση της ινσουλίνης.
Έτσι, ο έλεγχος του σωματικού βάρους έχει σε πολλές περιπτώσεις θεαματικά αποτελέσματα στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα.
Η χοληστερόλη αίματος προέρχεται κυρίως από δύο πηγές. Το μεγαλύτερο μέρος, της τάξης του 80% προέρχεται από τη σύνθεση της χοληστερόλης στο συκώτι και περίπου 20% από τη διατροφή.
Τα φάρμακα που υπάρχουν για την αντιμετώπιση της υψηλής χοληστερίνης στοχεύουν στην ελάττωση της σύνθεσής της στο συκώτι ή στην μείωση της πρόσληψής της από τις τροφές στο έντερο.
Η βασικότερη κατηγορία φαρμάκων για την αντιμετώπιση της υπερλιίδαιμίας είναι οι στατίνες και δρουν στον μηχανισμό παραγωγής χοληστερίνης στο ήπαρ.
Η λήψη φαρμάκων για την υψηλή χοληστερίνη συμπληρώνει τον υγιεινό τρόπο ζωής και διατροφής, δεν τον αντικαθιστά!
Η υψηλή χοληστερίνη έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση βλαβών
στο τοίχωμα των μικρών και μεγάλων αιμοφόρων αγγείων όλου του σώματος. Αν δεν αντιμετωπισθεί μπορούν να προκληθούν ζημιές σε διάφορα όργανα (καρδιά, νεφροί, μάτια, δέρμα, νεύρα).
Η μείωση της χοληστερίνης περιορίζει στο ελάχιστο αυτές τις μακροχρόνιες επιπλοκές.
Παράλληλα όμως από τη μείωση της χοληστερίνη, θα πρέπει:
1. Να αντιμετωπίζονται παράλληλα όλες οι συνυπάρχουσες καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στα τοιχώματα των αγγείων (αρτηριακή υπέρταση, παχυσαρκία, σακχαρώδης διανήτης, κάπνισμα).
2. Να πραγματοποιούνται σε τακτική βάση οι συνιστώμενοι προληπτικοί ιατρικοί έλεγχοι προκειμένου να εντοπισθούν έγκαιρα σε αρχικό στάδιο και έτσι να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικότερα οι πιθανές βλάβες
στα ευαίσθητα όργανα του σώματός.
- Τακτική παρακολούθηση της πίεσης
- Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υψηλής πίεσης
- Διατήρηση της πίεσης κάτω από 130/80 mmHg
- Τακτική παρακολούθηση του βάρους
- Εφαρμογή κατάλληλης δίαιτας απώλειας των περιττών κιλών
- Σωματική άσκηση
- Τακτική παρακολούθηση του σακχάρου
- Αντιμετώπιση των παθολογικών τιμών με δίαιτα και φάρμακα